Pruski Wicher.

opracował: Nertiks, Klimor

Już Tacyt, wspominając o Prusach, pisze, iż „Oddają cześć matce bogów”. Na 1605 rok datowany jest raport, w którym Jezuici mówią o kulcie kamieni na terenie Litwy – „Ogromne kamienie, posiadające płaskie powierzchnie, określano jako Boginie.” Z 1836 roku pochodzi opis, zgodnie z którym oddawano cześć ogromnym, dwumetrowym kamieniom, które, o czym za chwilę, również związane są z Zemminą. Jeszcze zapisy z  w XVIII wieku wspominają o Bogini Ziemi lub też Matce Ziemi, której ludzie oddawali cześć przy pierwszej orce, siewie, czy też przy żniwach. To tyle odnośnie historii…

Tą „Matką Bogów” była Bogini Ziemi – pruska Zemmina, Kurka lub Māra – w zależności od okresu roku. Będziemy używać określenia Zemmina również jako odnoszącego się do Bogini bez podziału na inkarnacje sezonowe. Etnografowie z terenów Polski, Litwy i całej Europy często wymieniają bardzo podobne zwyczaje związane z Ziemią. Tak więc, Ziemia jest świętością – nie wolno pluć na nią, na ziemię składa się przysięgi, ziemia jest całowana na rozpoczęcie oraz na zakończenie dnia. Całuje się ją również przed wyruszeniem w podróż oraz po powrocie z podróży w rodzinne strony. Na wiosnę Ziemi należy się szczególny szacunek. Okres ten zaczyna się w święto Līgi, kiedy kończy się czas dusz a zaczyna znów czas życia. Wtedy odradza się Zemmina, wychodzi z podziemia jako młoda dziewczyna. Nie jest jeszcze w stanie tworzyć nowego życia – skąpa zieleń, która wyrasta w tym czasie, to tylko powrót na powierzchnię tego, co na zimę zeszło do korzeni. Okres ten kończy się w święto Pergrūbri – następuje ślub nieba (jako Pergrūbris, wiosenne wcielenie Dēiwsa) z ziemią. Od tego czasu można orać, a Zemmina, jako kobieta zamężna jest  stanie już tworzyć nowe życie z niebiańskiego ognia Saūli. Perkūns, syn Dēiwsa, zsyła wiosenne deszcze, które są pokarmem dla Zeminny, napojem dającym jej siłę płodzenia.

Zachowanie aktywnej funkcji ojca Bogów Dēiwsa jest świadectwem archaiczności religii bałtyckiej. W innych religiach europejskich Bogowie tej generacji są już nieaktywni, a ich funkcje przejmuje syn, bóg atmosfery. W folklorze bałtyckim są wersje, gdzie to Perkūns zapładnia Zemminę, ale w sensie ewolucji systemów mitologicznych są to interpretacje młodsze, możliwe jest, że powstały pod wpływem słowiańskim. W takiej sytuacji nie stałe święto Pergrūbri, ale pierwszy grom jest momentem ślubu, po którym można orać. Deszcz Perkūnsa staje się wtedy jego nasieniem.

Zemmina przekształca energię Słońca w rośliny i w ten sposób karmi wszelkie życie na ziemi. Jest to pierwotna Bogini, nie podlegająca Bogom nieba, ani nie wywodząca się z ich rodu. Z jej rodu wywodzi się Ragana – bogini śmierci i przeistoczenia, tworząca nowe życie ze zmarłych istot, zapewniająca cykliczność obiegu życia. Traktując ród Bogiń ziemi jako jedno, widzimy, że ich domeną jest odradzanie życia oraz obieg materii. Obieg taki w sposób nieunikniony rozprasza energię i potrzebuje jej dopływu z zewnątrz. Zemmina (a następnie Kurka) zdobywa energię do karmienia życie od Saūli, do czego potrzebuje ślubu z niebem. Na poziomie biochemicznym, inkarnacją bogini Kurka jest chlorofil – on zamienia światło Saūli w energię chemiczną karmiącą ziemskie życie.

Transformacja związana jest z tym, iż dla Prusów czas jest był (jest) pojęciem cyklicznym. Nie ma ściśle określonego początku ani końca, wszystko się odnawia, regeneruje, odradza, pojawia się na nowo.
Bogini Zemmina nie jest tylko Boginią płodności, jej główny aspekt to właśnie cykl, regeneracja, łączy ona śmierć z odrodzeniem, z każdej śmierci biorą się nowe narodziny, z każdego końca – nowy początek. Nie ma innej postaci w pruskim panteonie o tak wyrazistej rocznej cykliczności. Pomiędzy świętem Kurka (22.IX, podziękowanie za plony) a świętem Wilinnis (otwarcie bram podziemia, 1.XI) następuje zejście Kurka do świata podziemnego – obserwujemy to w przyrodzie, gdy chlorofil i substancje odżywcze schodzą do korzeni roślin. 1.XI u boku Pikkulsa pojawia się Māra (w pieśniach Debzupūni – wielka Pani), która współrządzi w podziemiu (i na ziemii poprzez dusze Przodków) aż do dnia równonocy wiosennej (święto Līgi), kiedy umiera i odradza się jako młoda dziewczyna – Zemmina.

Ofiara dla Zemminy składana jest podczas każdej ważnej uroczystości. O Zeminie pamięta się zarówno podczas narodzin dziecka, jak i przy wyruszaniu na dłuższą wyprawę. Lecz ofiary dla niej składa się nie tylko podczas świąt – również podczas zwykłego, codziennego dnia ofiaruje się jej piwo, chleb, ziarna, zioła, snopek żyta… Drobną ofiarę dla tej Bogini składa się nawet przy zwykłym opuszczaniu domu. Dobrze ilustruje to poniższa daina (litewska pieśń):

Od Zemminy pochodzę
Do Zemminy powrócę
Matko, Zemmino
Od ciebie pochodze
Do ciebie powrócę
Nosisz mnie
Karmisz
Po tobie stąpam
Każdego ranka
Ciebie całuję
Prowadź mnie za dnia
Bym mógł pocałować ciebie wieczorem

Ofiary dla Matki Ziemi składa się zazwyczaj przy dużych kamieniach, często też dary ofiarne zostawiane są wśród gałęzi drzew. Miejsca, w których oddaje się cześć Zemminie, to również często właśnie ogromne kamienie, w dużej części tkwiące w ziemi – takie kamienie zawierają w sobie energię Zemminy. Woda deszczowa, zbierająca się w zagłębieniach takich kamieni, ma właściwości uzdrawiające.

Powiązania z innymi Bogami:

Relacja z Sauli: siłę ognia Sauli Zemmina przekazuje roślinom.

Relacja z Perkunsem: karmi on Zemminę pierwszym deszczem, która dzięki temu przybierze zielone szaty

Relacja z Dēiwsem: Dēiws jako wiosenna inkarnacja – Pergrūbris poślubia i zapładnia Zemminę i pozwala jej korzystać z darów rodziny Bogów nieba (ognia Saūli i deszczu Perkūnsa).

Relacja z Raganą – Zemmina przekazuje władzę nad obiegiem materii i życia Raganie

Relacja z Kōrgs’em (Kurks, Kurklis) – władca rud, kopali i Bóg kowalstwa jest bratem (męskim aspektem) bogini Kurka

Relacja z Pikkulsem – po Willinis zasiada u jego boku jako współwładająca podziemiem (odbicie kompromisu między kompetencjami nieba i ziemii w życiu pośmiertnym).